27 فروردین 1398
اگر بنیاد امور بیماری های خاص نبود درمانم را قطع می‌کردم
مرد میانسال نحیفی روی تخت خوابیده و از سرُم بالای سرش قطره قطره داروی شیمی‌درمانی توی رگ‌هایش سُر می‌خورد. گرچه بیمار است، اما با خوشرویی برایم از ماجرای مریضی‌اش تعریف می‌کند. سرطان لنفومش برای دومین بار عود کرده است. او می‌گوید: «اگر دکترم مرا به این مرکز معرفی نکرده بود و اگر کمک‌های بنیاد امور بیماری های خاص نبود، این بار قطعاً درمانم را قطع می‌کردم. هر چه داشتم و نداشتم را بار نخستی که به این بیماری مبتلا شدم، خرج کردم».
اینجا بخش شیمی‌درمانی مرکز درمانی شرق است. یکی از مرکز درمانی بنیاد امور بیماری‌های خاص در منتهی‌الیه جنوب شرقی تهران.مرکزی که در سال ۱۳۸۸ از سوی مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی افتتاح شد.
برخلاف بسیاری از مراکز درمانی آرامش بر آن حاکم است، گویا هر کس که اینجا می‌آید می‌داند چه ساعتی و به کدام قسمت باید مراجعه کند. از حیاط نسبتاً بزرگ وارد ساختمان شیشه‌ای مرکز درمانی که می‌شویم روی تابلوها جهت قسمت‌های مختلف نشان داده شده است؛ دیالیز بزرگسالان، تالاسمی، شیمی‌درمانی، فیزیوتراپی، توان‌بخشی، کلینیک‌های تخصصی، آزمایشگاه، رادیولوژی، سونوگرافی و داروخانه.
مسیر ما این بار برای تهیه گزارش بخش شیمی‌درمانی مرکز شرق است. بخشی که حدود ۳۵۰ بیمار در ماه از آن خدمات می‌گیرد و جزو معدود مراکز درمانی بنیاد است که به بیماران شیمی‌درمانی از سراسر کشور خدمات ارائه می‌دهد.
سید امیرمهدی موسوی، رئیس مرکز پزشکی خاص شرق به مجله خاص می‌گوید: «مرکز درمانی شرق یکی از مراکز درمانی است که مستقیماً زیر نظر بنیاد امور بیماری‌های خاص فعالیت می‌کند. این مرکز در دی‌ماه ۱۳۸۶ در جنوب شرق تهران تأسیس و افتتاح شد و مراجعان آن معمولاً از تهران و سراسر کشور هستند و تعدادی از مراجعان نیز اتباع خارجی افغانستانی و عراقی هستند».
این مرکز در کنار مرکز رفسنجان بنیاد امور بیماری‌های خاص تنها مراکز در کشور هستند که علاوه بر بیماران تالاسمی هموفیلی و دیالیزی به بیماران شیمی‌درمانی نیز خدمات ارائه می‌دهند. موسوی ادامه می‌دهد: « بخش شیمی درمانی مرکز شرق دارای ۱۲ تخت است و ۴ دستگاه تصفیه هوا نیز جهت حذف گازهای سمی ناشی از داروهای مورد مصرف،در بخش تعبیه شده است. در حال حاضر هرماهه بیش از ۳۰۰ مورد تزریق داروی شیمی‌درمانی در آن صورت می‌گیرد و با امکانات موجود می‌توان تا ۴۰۰ بار شیمی‌درمانی در آن انجام داد».
به گفته او بیماران مراجعه‌کننده به‌صورت رایگان ویزیت، آزمایش و شیمی‌درمانی شده و در صورت نیاز به دارو شامل تخفیفات دارویی از طریق واحد مددکاری بنیاد امور بیماری‌های خاص خواهند شد.
بازدید از کلینیک‌های تخصصی
یکی از ویژگی‌های قابل توجه مرکز درمانی شرق، این است که تمام بخش‌های درمانی آن در طبقه همکف قرار دارد و بیماران برای رفت آمد در بین بخش‌ها مشکلی ندارند.
کلینیک‌های تخصصی یکی از همین بخش‌هاست که بیماران در ابتدای ورود باید به آنجا مراجعه کنند. بیماران مبتلا به سرطان معمولاً یکی از اصلی‌ترین مراجعان این بخش هستند، از پزشک قلب، زنان چشم، متخصص غدد، متخصص خون، پزشک عمومی و متخصص تغذیه و روانشناسی و … در این بخش حضور دارند و بیماران متناسب با نیاز به آن‌ها مراجعه می‌کنند.
خانم غلامی، پرستار این بخش با اشاره به اینکه بخش شیمی‌درمانی بیش از ۲ هزار پرونده بیمار دارد می‌گوید: «پرونده در حال گردش ماهانه حدود ۳۵۰ نفر هستند که در بخش شیمی‌درمانی دارو دریافت می‌کنند، اما غیر از این تعداد حدود ۱۰۰ نفر دیگر هرماه برای ویزیت‌های ماهیانه بعد از شیمی‌درمانی به کلینیک تخصصی ما مراجعه می‌کنند که با این حساب می‌توان گفت شمار پرونده‌های در جریان ما حدود ۴۵۰ پرونده است».
به گفته او بیشترین افرادی که برای شیمی‌درمانی به این مرکز مراجعه می‌کنند دچار سرطان پستان، دستگاه گوارش و ریه هستند.
در سالن نسبتاً بزرگی در انتهای یکی از راهروهای مرکز درمانی شرق، بخش شیمی‌درمانی با ۱۲ تخت فعالی و سه پرستار به همراه یک پزشک به بیماران خدمات ارائه می‌دهند. نایلون‌هایی را به پا می‌کنیم چرا که این بخش باید از نظر بهداشتی حساسیت‌های زیادی دارد.
زینب استوار یکی از همین پرستارهاست. هشت سال پرستار بخش شیمی‌درمانی است و در این سال‌ها از نزدیک شاهد رنج این گروه از بیماران بوده است. استوار می‌گوید: «اینجا از نزدیک شاهد بودم که رنج این بیماری سخت و طاقت‌فرسا وقتی با تنگنای مالی همراه می‌شود چقدر سخت و جانکاه است. خیلی‌ها در این بخش از شهرهای دور می‌آیند هر دو هفته یا ۲۰ روز یک‌بار مثلاً از گرگان یا از کرمانشاه، چرا که اینجا هزینه خیلی از خدمات رایگان است و حتی دارو هم با تخفیف زیاد همراه است، برخی نان‌آور خانه هستند. گرچه دیدن رنج و درد این بیماران برایم سخت است اما خوشحالم که در اینجا تا حدی امکان کمک به بیمارانی از این دست را دارم».
او اتاق دارو را نشان می‌دهد که همیشه پرستاری در این بخش مستقر است او می‌گوید: این بخش حساسیت زیادی دارد و پرستار باید دُز مشخص دارو را برای بیمار آماده کند تا در ساعت مشخص به بیمار طی چند ساعت تزریق شود.
سرطان پرهزینه است
م ج همان مرد میانسالی که در ابتدای گزارش از او یاد کردیم، در حالی که سرم شیمی‌درمانی اش را دریافت می‌کند، این طور توضیح می‌دهد: «۱۰ سال پیش سرطان لنفوم گرفتم گردن و زیر بغل درگیر شد. ۲ سه سال در بیمارستان دیگری بودم. همه زندگیم را برای مریضی خرج کردم. کسی باورش نمی‌شود که من همه دار و ندارم را به پای بیماریم ریختم. خوب شده بود؛ اما دوباره در سال ۸۹ عود کرد. میخواستم درمانم را قطع کنم. دیگری برای هزینه بیماری پولی در بساط نداشتم. خانواده ام تحت فشار بودند. خدا خیر دهد پزشکم را که مرا به اینجا معرفی کرد. حالا از شاهرود که در آنجا ساکن هستم هر ۲۰ روز یک‌بار به اینجا می آیم و آزمایش و شیمی‌درمانی ام را به‌صورت رایگان انجام می دهم. داروهای شیمی‌درمانی ام را هم از همین داروخانه می گیرم و خدا خیرشان دهد تخفیف زیادی بهم می‌دهند».
او ادامه می‌دهد: «خیلی اینجا آدم را درک می‌کنند، جواب آدم را می‌دهند، آدم را تحویل می گیرند، راستش از اینکه هر ۲۰ روز یک‌بار مجبورم که به اینجا بیایم حس بدی ندارم. پرستار ها و پزشکان و سایر پرسنل اینجا مثل خواهر و برادرهایم شده اند».
در تختی آن سوتر از او پسر جوانی داروی شیمی‌درمانی اش را دریافت می‌کند. ۲۳ دارد و مبتلا به سرطان روده بزرگ است، هر ۲ هفته یک‌بار از بروجرد به این مرکز می‌آید تا شیمی‌درمانی و آزمایش و سایر کارهای درمانی اش را انجام دهد.
نان‌آور خانه بوده و حالا با این بیماری دیگر توش و توان کار ندارد. می‌گوید: «خوشحالم که لااقل این مرکز بود که باری از دوش هزینه های من بردارد و گرنه واقعا نمی دانم چه باید می‌کردم».
مجید غلامحسینی، مدیر داخلی مرکز درمانی شرق که تمام این مدت با صبر و حوصله ما را در این بازدید همراهی می کرد و بخش‌های مختلف را به ما نشان می داد در مورد فعالیت های مرکز شرق این طور توضیح می‌دهد: «وقتی یک بیمار شیمی‌درمانی کد مددکاری بنیاد را می‌گیرد می‌تواند، از امکانات رایگان و داروهای تخفیف دار استفاده کند. معمولاً این بیماران از سوی پزشکان به مرکز معرفی می شوند و استطاعت مالی لازم را ندارند».
او ادامه می‌دهد: «در این پروسه از شیمی‌درمانی گرفته تا آزمایش ها و مشاوره تغذیه و روانشناسی و ویزیت پزشکان متخصص و فوق تخصص رایگان است. همچینن برخی از بیماران به دلیل شیمی‌درمانی دچار اِدم می شوند که نیاز به فیزیوتراپی دارند و می‌توانند از خدمات فیزیوتراپی مرکز هم به‌صورت رایگان استفاده کنند. این در حالی است که قسمت عمده از هزینه دارو که بیمار باید آن را پرداخت کند نیز در داروخانه ما به بیماران تخفیف داده می‌شود. این در حالی است که بعضی از نسخ بیماران سرطانی به چهار و پنج میلیون نیز می رسد».
او با اشاره به اینکه داروخانه های ما سعی کرده است، در این مدت داروهای با کیفیت مثل داروهای سوییسی و فرانسوی تهیه کند می‌گوید: «ما گاهی جلساتی برای بیماران و خانواده هایشان به‌صورت گروهی برگزار می‌کنیم. روانشناسان ما برای بیماران شیمی‌درمانی جلسات توجیهی حمایتی و روان درمانی گروهی برگزار می‌کنند و بازخوردها نشان از رضایتمندی بیماران و خانوادهایشان دارد».
البته در کنار این خدمات برخی از بیماران که نیازهای مالی شدیدی دارند با ارتباط با واحد ممدکاری به مراکز حمایتی معرفی می شوند تا در سایر بخش‌های نیز مورد حمایت های اجتماعی قرار گیرند.