هفته جهانی سلامت مردان

شش سوال در باره ی سرطان پروستات

1- پروستات چیست؟

پروستات غده ای است به وزن تقریبا بیست گرم که در تمام مردان در زیر مثانه بر روی کف لگن قرار دارد. مجرای خروج ادرار که از مثانه شروع می شود از میان آن عبور می کند. بزرگ شدن خوش خیم پروستات یا ایجاد تومورهای بدخیم در آن به علت مجاورت غده با مجرای دفع ادرار میتواند بر عمل دفع ادرار اثر گذاشته و فرد را دچار اختلال در دفع ادرار نماید. در بیشتر مردان با افزایش سن، پروستات شروع به بزرگ شدن می کند به طوریکه در اغلب آنها در سنین بالا علائم اختلال اداراری به صورت قطره قطره شدن، عدم دفع کامل و کاهش قطر و فشار ادرار مشاهده می شود. بزرگ شدن خوش خیم پروستات معمولا با جراحی درمان پذیر است. سرطان پروستات هم میتواند علائمی شبیه بزرگ شدن خوش خیم پروستات داشته باشد. توجه به اختلالات دفع ادرار و مراجعه به موقع به پزشک و درمان مناسب می تواند باعث بهبود بیمار گردد.

2-  سرطان پروستات در چه افرادی دیده می شود؟

سرطان پروستات در مردان اغلب در سنین بالا دیده می شود. با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان پروستات افزایش می یابد. به طوریکه در مردان بالای 50 سال 42% احتمال ابتلا به سرطان پروستات وجود دارد و 70% مردان بالای 80سال شواهدی از سرطان را در پروستات خود نشان می دهند . البته باید توجه داشت که تمامی سرطان های پروستات مهاجم نیستند و انواعی از آنها بخصوص در سنین بالا می توانند مدتها بدون گسترش،در پروستات باقی بمانند.

میزان چربی مواد غذایی یکی از عواملی است که میتواند در ایجاد سرطان پروستات دخیل باشد. اگر چربی مواد غذایی بیشتر از انواع چربی های اشباع شده و جامد باشد، احتمال پیدایش سرطان پروستات بیشتر خواهد بود . مصرف زیاد گوشت قرمز ،احتمال ابتلا به این بیماری را 3-2 برابر افزایش می دهد. از طرف دیگر،مصرف میوه ها، سبزیها و فیبرهای غذایی احتمال پیدایش سرطان پروستات را کاهش می دهد.

عامل دیگر سابقه فامیلی ابتلا به سرطان پروستات است.دیده شده است که وجود سرطان پروستات در بستگان درجه اول باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری به میزان دو برابر خواهد شد.

اگر بیش از یک نفر از بستگان درجه اول به سرطان پروستات مبتلا باشند، احتمال ابتلا به آن چهار برابر خواهد شد .

3- علائم سرطان پروستات چیست؟

سرطان پروستات میتواند بدون علامت بوده و فقط در بررسی های غربالگری تشخیص داده شود ولی با بزرگ شدن توده سرطانی، بر حسب محل و اندازه آن و گستردگی تومور می تواند علائم مختلفی داشته باشد.در صورتیکه تومور مجرای دفع ادرار را تحت تاثیر قرار دهد،اختلال دفع ادرار به صورت کاهش فشار و قطر ادرار ، تکرر ادرار و قطره قطره شدن ادرار بروز خواهد کرد.گاه بیمار دچار شب ادراری و در هنگام دفع ادرار یا بی اختیاری ادرار خواهد شد.

درگیری رشته های عصبی در لگن میتواند باعث ناتوانی جنسی گردد.ممکن است بیمار از درد لگن،کمردرد و درد پا شاکی باشد.در موارد پیشرفته تر که بیماری به استخوان ها نیز سرایت کرده است،دردهای استخوانی نیز به علائم بیمار اضافه می گردد.

 

4- چگونه میتوان سرطان پروستات را در مراحل اولیه تشخیص داد؟  

سرطان پروستات هم مانند سایر سرطان ها در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان شود، میتواند به بهبود کامل بیانجامد. در تمام مردان بالای 50 سال که بیماری مهمی ندارند، باید سالانه معاینه پزشکی کامل از نظر وجود سرطان پروستات انجام شده و آزمایش خون جهت اندازه گیری پروتئین PSA در خون آنها صورت پذیرد.میزان این پروتئین که در پروستات به طور طبیعی ساخته می شود، در خون بیماران مبتلا به سرطان پروستات افزایش می یابد؛از این رو با اندازه گیری آن در خون تا میزان قابل توجهی میتوان به تشخیص زودرس سرطان پروستات دست یافت. علل دیگری مثل عفونت پروستات ، معاینه پروستات و بزرگ شدن خوش خیم پروستات هم میتوانند باعث افزایش این پروتئین گردند.این عوامل با معاینه دقیق و آزمایش های تکمیلی از سرطان پروستات افتراق داده می شوند.در مردانی که سابقه این بیماری در خانواده آنها وجود دارد، این آزمایش ها باید از 40 سالگی آغاز گردند.

5- برای بیمار مشکوک به سرطان پروستات چه آزمایش هایی انجام خواهد شد؟

در بیمار مشکوک به سرطان پروستات بعد از انجام معاینه های کامل پزشکی،نمونه برداری از پروستات به عمل خواهد آمد.در بعضی از بیماران که به علت بزرگی خوش خیم پروستات جراحی می شوند،به طور اتفاقی سرطان پروستات کشف می گردد.

پس از تائید تشخیص سرطان پروستات اقدامات تشخیصی برای مشخص کردن میزان گسترش بیماری شامل سی تی اسکن شکم و لگن، اسکن استخوان،آزمایش های خون و اندازه گیری PSA در خون انجام میگیرد و بر مبنای گسترش بیماری برای بیمار تصمیم درمانی گرفته می شود.

6- سرطان پروستات چگونه درمان می شود؟

روش های که در درمان سرطان پروستات از آنها استفاده می شود،شامل جراحی،پرتودرمانی و هورمون درمانی است.در جراحی سرطان پروستات،تمام غده پروستات با مقداری از بافت های اطراف آن برداشته می شود. در تعدادی از بیماران بعد از جراحی اختلال دفع ادرار یا ناتوانی جنسی ایجاد خواهد شد.در روش های جدید جراحی سرطان پروستات سعی بر آن است که عوارض ناشی از عمل به حداقل ممکن کاهش یابد. روش دیگر درمان استفاده از پرتودرمانی با پرتو های پر قدرت است. در این روش بدون انجام جراحی،تومور و گسترش موضعی آن با استفاده از پرتوهای پر قدرت از خارج یا کاشت مواد رادیو اکتیو در داخل آن از بین می رود. گاه بعد از عمل جراحی پروستات به علت آنکه برداشتن تومور به طور کامل امکان پذیر نبوده است، برای بهتر کردن نتیجه عمل و جلوگیری از عود احتمالی با استفاده از پرتودرمانی، باقیمانده سلول های سرطانی را از بین می برند.

امروزه با استفاده از شیوه ها و دستگاه های مدرن، عوارض ناشی از پرتودرمانی پروستات بسیار کم شده است ولی در تعدادی از بیماران ممکن است عوارض پرتودرمانی به صورت سوزش ادرار، تکرر ادرار،پیدا شدن خون در ادرار یا اسهال و درد های شکمی دیده شود. همچنین ممکن است در پوست بیمار بخصوص در نواحی چین دار ضایعات پوستی به صورت قرمزی،خارش،ترشح و حتی زخم دیده شود.

این عوارض معمولا از هفته سوم درمان شروع شده و با درمان دارویی قابل کنترل هستند. در صورت پیدایش این عوارض باید با پزشک مربوطه مشورت کرد. این علائم بعد از خاتمه درمان بتدریج از بین خواهد رفت. بندرت ممکن است این عوارض تا مدت طولانی باقی بماند. در تعداد کمی از بیماران درمان شده با پرتو درمانی ممکن است ناتوانی جنسی دیده شود. یکی از مشخصات سرطان پروستات، وابستگی این تومور به میزان هورمون مردانه موجود در خون است.

بنابراین به عنوان یک اقدام درمانی،در تعدادی از بیماران بیضه ها که عمده ترین منبع تولید هورمون مردانه هستند،برداشته می شوند.در تعدادی از بیماران نیز با داروهایی که به صورت تزریقی یا خوراکی استفاده می شوند، از ترشح هورمون مردانه جلوگیری شده یا با عمل آن در سطح سلولی مقابله  می گردد.

در بیمارانی که بیماری آنها به استخوان ها گسترش یافته و از دردهای استخوانی شاکی هستند، از پرتو درمانی خارجی یا تزریق انواعی از مواد رادیو اکتیو که جذب استخوان شده و به طور موضعی باعث از بین رفتن سلول های سرطانی می شوند، یا داروهای خاص برای تسکین درد بیمار استفاده می گردد. در تعدادی از بیماران ترکیبی از روش های فوق برای حصول نتیجه بهتر درمانی استفاده می شود.

بنیاد امور بیماری های خاص