کرونا و راههای پیشگیری از آن در بخشهای دیالیز

کووید 19، از خانواده کرونا ویروسها است که در ماه دسامبر سال 2019 در شهر ووهان چین به صورت عفونت های تنفسی حاد شناخته شد. این ویروس دارای قابلیت بیماری زایی در انسان است و منجر به عوارضی مشابه آنفولانزا البته با قدرت سرایت بالاتر و عوارض شدیدتر همچون آسیب به بافت ریه و در برخی موارد مرگ میشود. بنابر یافته های به دست آمده، از جمله راه های انتقال ویروس از طریق تماس با سطوح آلوده به ویروس و تنفس هوای آلوده به قطرات آئروسل ویروسی است. علائم  بیماری کرونای جدید بر اساس میزان شدت بیماری شامل تب، تنگی نفس، سرفه خشک، بدن درد و در برخی موارد از دست دادن حس چشایی و بویایی، علائم گوارشی و.... قابل شناسایی است. مدت زمان ماندگاری ویروس روی سطوح مختلف نیز بر اساس تحقیقات سازمانهای مختلف از جمله سازمان غذا و داروی ایران از 2 ساعت تا بیش از 7 روز متغیر است؛ برای مثال بر روی سطوح کاغذی و پارچه ای حدود 4 ساعت و روی سطوح پلاستیکی و فلزی حداقل 3 روز ز اعلام شده است. همچنین از جمله عوامل مؤثر دیگر در ماندگاری ویروس، دمای محیط به شمار می آید، به گونه ای که در دماهای پایین مانند دمای یخچال (4 درجه سانتی گراد) بیش از 14 روز ماندگاری دارد و با افزایش دما، این زمان کاهش پیدا کرده و در نهایت در دمای بالای 70 درجه سانتیگراد در عرض 5 دقیقه از بین میرود. تاکنون درمان قطعی و مشخصی برای این ویروس پیدا نشده از این رو در شرایط کنونی، مهمترین راه برای مقابله با ویروس کرونا، رعایت نکات پیشگیرانه است

توصیه های بهداشتی در شرایط همه گیری ویروس کرونا

 - پرهیز از دست دادن و روبوسی کردن با یکدیگر

 - شستن مرتب دستها با آب و صابون یا استفاده از مواد ضدعفونی کننده بر پایه الکل

 - محدود کردن فعالیتهای خارج از منزل در حد امکان محدود و پرهیز از حضور در مکانهای عمومی و شلوغ

 - اجتناب از خوردن غذا در محیط های عمومی، همچنین استفاده از غذای آماده تا حد امکان و استفاده از مواد غذایی به صورت کامل پخته شده

 - استراحت و استفاده از ماسک در صورت مشاهده علائم سرماخوردگی و مراجعه به مراکز درمانی در صورت شدید شدن علائم مربوطه

 - عدم تماس دستها با صورت (به عنوان یکی از راه های مهم انتقال ویروس به بدن )

- استفاده از خلال دندان، گوش پاک کن یا دستمال کاغذی برای لمس دکمه های آسانسور

 - گندزدایی وسایل محل کار نظیر تلفن ثابت و تلفن همراه

 - استفاده از خودکار، قلم، ماوس و کیبورد اختصاصی

 - تمیز کردن دستها پس از سرفه یا عطسه یا هنگام مراقبت از فرد بیمار با آب و صابون یا ضدعفونی کننده الکلی

 - استفاده از دستمال کاغذی هنگام سرفه یا عطسه؛ در صورتی که دستمال موجود نباشد، استفاده از قسمت داخلی آرنج توصیه میشود.

 - گندزدایی مکرر سطوح، کیبورد و ماوس و میز کارکنان، دستگیره و هر بخشی که با آن تماس زیاد دارند.

توصیه های بهداشتی در خصوص مراکز درمانی

• لزوم استفاده منطقی، مداوم و درست از تجهیزات حفاظت فردی مانند: گان، دستکش، ماسک، شیلد، کاور کفش و... توسط کادر درمان و خدمات بخش
• رعایت بهداشت دست توسط کارکنان
•  لزوم استفاده از ماسک توسط بیماران و همراهان
•  تأکید بر دفع دستمال کاغذی استفاده شده، دستکش و ماسک در سطل زباله دربدار
• تهویه کافی در بخش (فشار منفی با حداقل 12 بار تعویض هوا در ساعت یا تهویه طبیعی به ازای هر بیمار 160 لیتر در ثانیه )
• خروج ایمن پسماندها از بخش در هر شیفت
• رعایت فاصله حداقل یک متر میان تختها در حین انجام فعالیتهای درمانی (دیالیز)

• ممنوعیت ورود افراد همراه به داخل بخش
• لزوم استفاده از کاور یا روکش کفش قبل از ورود به بخش
• رعایت بهداشت دستها بعد از عطسه یا سرفه ) بهتر است از دستمال کاغذی استفاده شود. در صورت عدم وجود دستمال ناحیه داخلی آرنج کمک گرفته شود)
• گندزدایی کامل تمام سطوح در ابتدای هر شیفت و همچنین گندزدایی سطوح پرتماس همچون دستگیره درب و... در فواصل میان شیفتها (در ادامه روشهای اصولی گندزدایی در اماکن و مراکز درمانی به طور مختصر توضیح داده میشود).

با توجه به اینکه تب و میزان اکسیژن رسانی در خون به عنوان مهمترین عالئم به شمار می آیند، غربالگری تمام افراد با ترمومتر دیجیتالی و پالس اکسی متر برای شناسایی افراد مشکوک و مراجعه به پزشک قبل از ورود، میتواند در کنترل بیماری نقش بسزایی داشته باشد.

اهمیت تمیز کردن و گندزدایی در پیشگیری از بیماری کرونا

ویروسها و باکتری هایی که باعث ایجاد بیماریهای حاد تنفسی میشوند برای مدت زمان متغیر (ساعتها یا روزها)در محیط زنده می مانند. با تمیزکردن و گندزدایی، میتوان این عوامل را کاهش داد و عوامل عفونی را با استفاده از تمیزکردن محیط و گندزدایی غیرفعال کرد. تمیزکردن و گندزدایی، عوامل بیماری را از بین برده یا تعدد آنها را بر روی سطوح و ااقلام  آلوده به میزان قابل توجهی کاهش می دهد، در نتیجه زنجیره انتقال را میشکند. با توجه به ماهیت ویروس کرونا و پایداری آن در محیط، بسیار ضروری است تا نسبت به گندزدایی سطوح و تجهیزات مورد استفاده برای بیماران و افراد مظنون به بیماری اقدامات لازم صورت گیرد.

در این راستا توجه به نکات ذیل بسیار حائز اهمیت است:

• تجهیزات یا سطوح را طوری تمیز کنید که از تولید آئروسل (ذرات معلق در هوا( جلوگیری شود.
• در صورت نیاز به گندزدایی مطمئن شوید که تمیز کردن قبل از گندزدایی انجام شود. اگر سطوح و اقالم از مواد آلی (مانند مدفوع و مواد دفعی، ترشحات، گرد و خاک و غبار( پاک نشوند، مواد و سطوح قابل گندزدایی نیستند.
• لازم است توصیه های سازنده برای استفاده یا رقیق سازی، زمان تماس و مدیریت گندزداها در نظر گرفته شود.
• ویروس و باکتریهایی که عفونت های حاد تنفسی (ARIS) به وجود می آورند، توسط طیف وسیعی از مواد گندزدا غیرفعال میشوند. از جمله گندزداهای مؤثر توصیه شده از سوی سازمان جهانی بهداشت بر ویروس کرونا؛ هیپوکلریت سدیم یا وایتکس، الکل 70% (طبی)، شوینده های صابونی و... است. برای استفاده از گندزداهای مذکور، ً باید نکات ایمنی و رقیق سازی حتما به صورت درست صورت گیرد؛ برای مثال حداقل زمان تأثیرگذاری وایتکس خانگی (5درصد) 5 دقیقه با درصد 1% است؛ به عبارتی 1 واحد وایتکس همراه با 49 واحد آب. لازم به ذکر است که محلول رقیق سازی شده وایتکس تنها یک روز قابلیت استفاده دارد. همچنین ظرف نگهداری وایتکس می بایست تیره بوده و در محل خنک نگهداری شود.  

الکل70% نیاز به رقیق سازی نداشته و در زمان 5 دقیقه، دارای قابلیت از بین بردن ویروس است. استفاده از الکل، اصولا برای گندزدایی سطوح کوچک و گاهی سطوح خارجی برخی تجهیزات به صرفه است.  همچنین به دلیل قابلیت اشتعال الکل، استفاده از آن باید در فضایی با تهویه مطلوب صورت گیرد.  شوینده های صابونی از جمله صابون مایع در دمای 22 درجه در 15 دقیقه شست و شوی مداوم اثرگذار است. لازم به ذکر است مدت زمان 20 ثانیه شست و شوی دستها که مرسوم شده است، تنها باعث شسته شدن ویروس میشود اما در مورد تخریب ویروس مؤثر نیست.  

در خصوص نظافت محیط مراقبت بیمار، توجه به نکات ذیل حائز اهمیت است:

-تمیز کردن مرطوب با کمک پارچه مرطوب به جای گردگیری خشک یا جاروکردن

-به منظور جلوگیری از تولید احتمالی آئروسلهای بیماریزای عفونت های حاد تنفسی

- نظافت و گندزدایی سرویس های بهداشتی در پایان هر شیفت کاری با استفاده از گان ضدآب و دستکش ساق بلند و چکمه - گندزدایی با انواع محلول گندزداهای مذکور از قبیل محلول وایتکس 1% کلر فعال در تمام سطوح از قبیل میز غذای بیمار، تخت ها، دستگاههای دیالیز، نرده ها، دستگیره های در، آسانسورها، پارتیشن ها، پاراوان و سایر سطوح پرتماس، به صورت دستمال کشی.

نگارش: مهندس نیره اسلامی منفرد؛ کارشناس بهداشت محیط مرکز درمانی تخصصی سوده

بنیاد امور بیماری های خاص

@cffsd