آنچه باید در مورد سرطان معده بدانیم

آنچه باید در مورد سرطان معده بدانیم

آناتومی
معده یک ارگان عضلانی است که در سمت چپ و بالای شکم قرار دارد و خود از 5 قسمت کاردیا، فوندوس، بادی، انتروم و اسفنکترپیلورتشکیل می شود. معده مواد غذایی را از مری تحویل می گیرد،‌ در آن اسید وپپسین ترشح شده (که منجر به هضم مواد غذایی و جذب آهن، کلسیم و ویتامین B12 می شود). همچنین اسید ترشح شده میکروارگانیسمهای بلعیده شده را از بین می برد و مانع رشد باکتری ها در دستگاه گوارش می شود دیواره عضلانی معده به صورت پریودیک منقبض می شود، تا به هضم غذا و پیشبرد آن در معده کمک کند. مواد غذایی از طریق اسفنکتر پیلور وارد روده باریک می شوند.
شیوع سرطان معده
ازنظر شیوع در رتبه چهارم دنیاست ولی دومین علت مرگ ناشی از سرطان در دنیا می باشد که اشاره به کشنده بودن این بیماری دارد .شیوع سرطان معده در ایران حدود 15 نفر از هر 100000نفر در سال است که این میزان در برخی استان ها نظیر اردبیل، زنجان، خراسان شمالی، آذربایجان شرقی و غربی و خراسان رضوی تا30نفر در 100000هم می رسد.
ریسکفاکتورهای سرطان معده :
85درصداز سرطان های معده را آدنوکارسینوم تشکیل می دهد. در معده لنفوم وتومورهای استرومال هم دیده می شود. ولی بعلت شیوع بالاتر آدنو کارسینوم به این مبحث میپردازیم.
آدنوکارسینوم خود به دونوع منتشر و روده ای تقسیم می شود.
نوع روده ای از تغییرات مخاط معده ایجاد میشود(میکروبی به نام هلیکوباکتر در معدهکلونیزه می شود و منجر به التهاب مزمن مخاط معده میشود.) این التهاب در طول زمان به متاپلازی روده ای و سپس به دیسپلازی تبدیل می شود که خود یک پیش زمینه سرطان است.
نوع منتشر بیشتر در افراد جوان در نتیجه جهش ژن CDH ایجاد می شود. سن متوسط تشخیص بیماری در این نوع، 37سالگی است و افرادی که این جهش در آنها اثبات شده توصیه به جراحی و برداشتن معده در سنین بین 18 تا 40 سالگی می شود.
ریسک فاکتورهای محیطی کنسر معده :
1.نمک و غذاهای نمک سود شده که منجر به آسیب مخاط معده می شوند.
2.نیتراتها که در بدن تبدیل به نیتروس می شوند در گوشت و پنیر فرآوری شده دیده می شود ودر مطالعات ارتباط مستقیم افزایش ریسک کنسر معده با افزایش میزان مصرف گوشت فرآوری شده اثبات شده است .
3.چاقی:BMI بزرگتر یا مساوی 25(که از تقسیم وزن به مجذور قد بدست می آید)با افزایش ریسک کنسر معده در متا آنالیزها همراه بوده است.
4.سیگار و تنباکو: 18 درصد از افراد مبتلا به کنسر معده سیگاری هستند و سیگار ریسک کنسر معده را تا 1.5 برابر نسبت به افراد غیر سیگاری افزایش می دهد.
5.مواجهات شغلی نظیرکسانی که در صنایع زغال سنگ آهن ویا استیل کار می کنند.
6.میکروبهلیکو باکتر: که در مطالعات مختلف ارتباط آن با هر دونوع کنسر معده اثبات شده است. در مطالعه Euro GAST که از 13 کشور، جمعیت مورد مطالعه را انتخاب کرده نشان داده شد که ریسک کنسر معده بین افرادیکه این میکروب را دارند 6 برابر افرادی است که با این میکروب آلوده نشده اند.
7.سابقه جراحی معده به هر علتی.
در مقابل عوامل ذکر شده مصرف بیشتر میوه و سبزیجات تازه و فیبر کاهش مصرف الکل و قطع سیگار می تواند اثرات محافظتی در مقابل کنسر معده داشته باشد.
تظاهرات اولیه کنسر معده :
شایعترین علائم شامل:
 1.کاهش وزن که به علتبی اشتهایی، تهوع، درد شکم و سیری زود رس رخ میدهد.
2.درد شکم یا سوزش سر دل که اطراف معده است و اوایل بیماری خفیف است و با پیشرفت بیماری شدت می گیرد.
3.تهوع، در مواردیکه تومور در خروجی معده به روده باریک یعنی اسفنکتر پیلور رخ میدهد موجب انسداد نسبی خروج مواد غذایی از معده به روده باریک و تهوع واستفراغ میشود.
4.دشواری در بلع غذا که معمولا زمانیکه تومور در ابتدا معده یا محل اتصال مری به معده باشد رخ می دهد.
5.سیری زود رس که به چند علت رخ میدهد می تواند به این علت باشد که تومور بخشی از حجم معده را اشغال کرده و یا با تنگ کردن مسیر خروجی معده موجب باقی ماندن غذا در معده و احساس سیری مداوم می شود .همچنین در نوع منتشرکنسر معده که به آن لینیت پلاستیکا گفته می شود خاصیت ارتجاع پذیری دیواره معده کاهش می یابد و حجم کمتری از مواد غذایی را می تواند در خود جای دهد.
6.مدفوع سیاه رنگ که بعلت خونریزی از مخاط معده در محل تومور ایجاد می شود در موارد پیشرفته، استفراغ مکرر، توده قابل لمس روی کبد و مایع در شکم پدیدار می شود که نشانه های درگیری پرده صفاق و کبد هستند.
غربالگری :
اندوسکوپی و رادیو گرافی با باریم دو روش مهم در غربالگری کنسر معده هستند از آنجا که اندوسکوپی امکان دید مستقیم حلق، مری، معده و نمونه برداری همزمان از ضایعات مشکوک را به پزشک میدهد حساسیت بیشتری دارد و محبوبتر است .
چه کسانی باید آندوسکوپی شوند :
کلیه افراد بالای 50 سال که علائم گوارشی نظیر درد سوزش معده، احساس نفخ پیدا می کنند، باید آندوسکوپی شوند.
در افراد زیر 50 سال نیز اگر علائم ذکر شده به درمانهای آنتی اسید پاسخ ندهند،بهبود نیابند باید آندوسکوپی صورت گیرد همچنین در صورتیکه افراد کاهش وزن قابل توجه در 6 ماه اخیر داشته باشند یا کم خونی فقر آهن بدون علت مشخص داشته باشند و یا استفراغ مداوم   داشته باشند، نیزآندوسکوپیباید صورت گیرد.
چه کسانی باید بررسی ژنتیک شوند :
نوعی از کنسر معده،نوع منتشر ارثی است که در نتیجه جهش ژنتیک ایجاد می شود.اندیکاسیونبررسی ژنتیکدر خانواده هایی است که 2 مورد کنسر منتشر معده در فامیل درجه یک یا دو داشته باشند که یکی از آنها زیر 50 سال بوده باشد و یا سه مورد کنسر منتشر معده در فامیل درجه یک یا دو در هر سنی در خانواده رخ داده باشد .
در بیمارانی که علت سرطان آنها جهش ژنتیکی بودهتوصیه بررسی افراد فامیل که مبتلا نشده اند می¬شود ودر صورتیکه در آنها نیز این جهش یافت میشود توصیه به جراحی و برداشتن معده در سنین جوانی می شوند.

درمان :
بعد از انجام آندوسکوپی و نمونه برداری از توده معده در صورتیکه در پاتولوژی آدنوکارسینوم گزارش شود ابتدا باید با سی تی اسکن ریه شکم و لگن با و بدون ماده حاجب، درگیری سایر ارگانها بررسی شود در صورتیکه در سی تی اسکن کبد، ریه و پرده صفاقدرگیر نبود و همچنین در گیری عروق طحالی و عقده های لنفاوی اطراف آئورت دیده نشد،برای بیمار آندو سونوگرافی انجام می شود جهت مشخص شدن مرحله تومور درآندوسونوگرافی، عمق نفوذ تومور در جدار معده و عقده های لنفاوی در گیر اطراف معده و داخل شکم مشخص می شود. در صورتیکه با اقدامات انجام شده پزشک معالج به این نتیجه برسد که تومور قابل جراحی و برداشت است بهترین روش درمان اینستکه بیمار دو تا سه ماه تحت نظر انکولوژیست شیمی درمانی شود و سپس جراحیمعده صورت گیرد. بر اساس محل تومور می توان بخشی از معده و یا تمام آنرا برداشت بعد از جراحی نیز بیمار به مدت 3 ماه شیمی درمانی خواهد شد گاهی بیماران ابتدا جراحی می شوند و سپس جهت شیمی درمانی ارجاع داده می شوند که در این موارد هم پرتو درمانی به سیر درمان بیمار اضافه می شود .
در مواردیکه تومور قابل تشخیص نباشد جهت بیمار شیمی درمانی شروع می¬شود البته در این موارد تومور اولیه موجب کاهش وزن و کاهش اشتهای شدید بیمار شده باشد جراحی جهت باز کردن انسداد مسیر تومور جهت بیماران انجام می شود.
پیگیری بعد از اتمام درمان:
در مواردیکه بیماری محدود به معده بوده و جراحی انجام شده است بعداز اتمام دوره درمان هر 6تا 12 ماه تا 5 سال معاینه فیزیکی و سیتی اسکن ریه، شکم، لگن با یا بدون ماده حاجب توسط پزشک معالج به عمل می آید جهت تشخیص عود زود رس بیماری .
بیمارانی که عود در محلجراحی قبلی پیدا می کند اگر مجدداً با جراحی قابل برداشت باشد هم جراحی مجدد انجام می شود ودر صورتیکه عود در چند ارگان باشد و امکان جراحی و جود نداشته باید شیمی درمانی انجام می شود.
بیمارانیکه معده آنها برداشته می شود باید بصورت مرتب از نظر کمبودآهن،B12 پایش شوند ودر صورت بروز علائمکمبود،درمان اختصاصیآنها صورت گیرد.
ودر نهایت توصیه می شود هر علامت جدید گوارشی شامل درد،نفخ تغییرات اجابت مزاج در افراد بالای 50سال جدی گرفته و به جای شروع درمانهای نامناسب حتما به پزشک جهت انجام آندوسکوپی مراجعه کنند .
افراد زیر 50 سال نیز در صورت بروز علائم به پزشک جهت بررسی میکروب هلیکو باکتر مراجعه کنند ودر صورتیکه بعد از درمان این میکروب و درمانهای علامتی ، علائم گوارش در آنها بهبود نیافت، جهت آندوسکوپی مراجعه کنند.
و در نهایت رژیم های غذاییکه شامل میوه و سبزیجات تازه ،ویتامین A و ویتامینC باشند آسیبکمتری به مخاط معده می رسانند و در مقابل غذاهای فرآوری شده، نمک سودشده و الکل آسیب بیشتری به مخاط معده می رسانند که می توانند ریسک سرطان معده را افزایش دهد.لذا توصیه به رژیم غذایی سالم و کاهش وزن جهت کاهش ریسک سرطان می شود.
دکتر نجمه قاسمی-متخصص داخلی و فوق تخصص خون و آنکولوژی

بنیاد امور بیماری های خاص

@cffsd