تشخیص آزمایشگاهی EB

همانطور که در مطلب " تشخیص آزمایشگاهی EB " هفته گذشته اشاره شد، اطلاعات در مورد تشخیص آزمایشگاهی اپی درمولیز بولوزا(EB)، میتواند زمینه ساز کنترل این بیماری باشد و در تعیین شرایط بیمار بسیار موثر باشد.
دستورالعملی قید شد، که مراحل تشخیص دقیق را در صورت شک بالینی به بیماری EB ارائه میدهد:
انواع ارجاع آزمایشگاهی
نمودار جریان تشخیص آزمایشگاهی اپیدرمولیز بولوزا
آزمایش ژنتیکی برای اپیدرمولیز بولوزا
نقشه برداری ایمونوفلورسانس
میکروسکوپ الکترونی
در این مطلب ، به بررسی هریک از موارد فوق خواهیم پرداخت:

انواع ارجاع آزمایشگاهی
نوزادان مبتلا به شکنندگی پوست: ارجاع فوری به مرکز تشخیص EB بسیار مهم است. بیوپسی پوست برای نقشه‌برداری ایمونوفلورسانس (IFM) یا میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) برای تشخیص سریع جهت هدایت مدیریت نوزاد، در کنار آزمایش ژنتیکی برای تشخیص مولکولی قطعی توصیه می‌شود.

بیماران کودک و بزرگسال مبتلا به شکنندگی پوست: بیمارانی که تظاهرات بالینی واضحی دارند، می‌توانند مستقیماً برای آزمایش ژنتیکی ( توالی‌یابی نسل بعدی (NGS) یا توالی‌یابی سنگر (SS)  ) ارجاع داده شوند. در صورت عدم قطعیت آزمایش ژنتیکی، می‌توان از IFM و TEM استفاده کرد.
آزمایش ناقل بودن: والدین بیولوژیکی و خواهر و برادرهای یک بیمار EB باید برای تعیین وضعیت ناقل بودن آزمایش شوند، که برای مشاوره ژنتیکی و ارزیابی خطر برای بارداری‌های آینده ضروری است.
تشخیص پیش از تولد: اگر هر دو والدین به عنوان ناقل شناسایی شوند، آزمایش پیش از تولد مبتنی بر DNA می‌تواند بنا به درخواست، با رعایت مقررات ملی و ملاحظات اخلاقی، ارائه شود.

نمودار جریان تشخیص آزمایشگاهی EB:
آزمایش‌های آزمایشگاهی اولیه (هیستوپاتولوژی، ایمونوفلورسانس مستقیم، میکروبیولوژی، ایمونوفلورسانس غیرمستقیم) برای رد تشخیص‌های افتراقی مهم هستند. در حالت ایده‌آل، هم آزمایش ژنتیکی و هم IFM باید برای تشخیص جامع در سطح DNA و پروتئین انجام شوند و به پیش‌بینی انواع جدید و همبستگی‌های ژنوتیپ-فنوتیپ کمک کنند.
استراتژی‌های اولویت‌بندی به دلیل منابع و تخصص‌های مختلف مهم هستند:

 در نوزادان: برای نتایج سریع، ابتدا IFM و سپس آزمایش ژنتیکی موازی انجام شود.
بیمار با ویژگی‌های بالینی مشخص: آزمایش ژنتیکی (NGS یا SS) می‌تواند تشخیص قطعی را ارائه دهد، زیرا IFM ممکن است نتایج مفیدی نداشته باشد.
بیمار با ناهمگونی ژنتیکی یا یافته‌های غیر مشخص: NGS توصیه می‌شود.

آزمایش ژنتیک برای EB:

شناسایی گونه‌های توالی بیماری‌زا برای تشخیص قطعی، پیش‌آگهی، تعیین الگوی وراثت، ارزیابی خطر برای فرزندان و امکان‌پذیر کردن درمان‌های پزشکی دقیق شخصی‌سازی‌شده ضروری است. آزمایش ژنتیک برای همه موارد مشکوک به EB توصیه می‌شود .
توالی‌یابی نسل بعدی (NGS): پنل‌های ژنی هدفمند یا توالی‌یابی کل اگزوم (WES) برای شناسایی دقیق گونه‌های بیماری‌زا در EB، به ویژه آنهایی که ناهمگونی ژنتیکی دارند یا ژن‌های کاندید نامشخص هستند، بسیار مؤثر هستند. NGS می‌تواند موزاییکیسم سطح پایین را تشخیص دهد.
توالی‌یابی سنگر (SS): روشی سریع و مقرون به صرفه مناسب برای آزمایش ژن‌های کاندید کوچک و تأیید گونه‌های خانوادگی با توالی‌یابی قطعات تکثیر شده با PCR.
روش‌های دیگر: MLPA (تکثیر پروب وابسته به اتصال چندگانه) و qPCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز کمی) ممکن است برای اهداف خاص، مانند تشخیص حذف‌ها/تکرارها یا تعیین کمیت بیان ژن، مورد استفاده قرار گیرند.

نقشه ‌برداری ایمونوفلورسانس (IFM):

نتایج سریع: این یک تکنیک سریع برای تشخیص زیرگروه EB است.
در محیط‌های با منابع محدود امکان‌پذیر است: می‌توان با تجهیزات نسبتاً در دسترس انجام داد.
نشان دهنده سطح شکاف: به تعیین محل جدا شدن لایه‌های پوست کمک می‌کند.
بیان پروتئین: می‌تواند الگوی بیان پروتئین‌های کلیدی دخیل در EB را نشان دهد.
ارزش پیش‌آگهی: می‌تواند به درک شدت بالقوه کمک کند.

میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM):

شناسایی ناهنجاری‌های فراساختاری خاص که مشخصه انواع خاصی از EB هستند. این روش زمانی توصیه می‌شود که IFM و آزمایش ژنتیکی نتایج قطعی ارائه ندهند. می‌تواند نقص‌های فراساختاری ظریف را در سطح اتصالات سلولی و ساختارهای لنگرگاه مشخص کند.
محدودیت‌ها:
1.    نیاز به بیوپسی پوست دارد.
2.    همچنین اگر تغییرات فراساختاری مشخصی وجود نداشته باشد یا مصنوعات وجود داشته باشد، می‌تواند بی‌اطلاع باقی بماند.
3.    نیاز به تخصص تخصصی برای پردازش و تفسیر نمونه دارد.
4.    این یک تکنیک زمان‌بر است.
5.    اطلاعاتی در مورد خود نقص ژنتیکی ارائه نمی‌دهد.

منبع: British Journal of Dermatology
گردآورنده: مجید طاهریان

/انتهای پیام

بنیاد امور بیماریهای خاص

@cffsd