بیماری مزمن کلیوی و ارتباط آن با سلامت دهان و علائم دهانی

نگارش: دکتر امیرمحمد علومی(دکترای دندانپزشکی)

بیماری مزمن کلیوی (Chronic Kidney Disease – CKD) یک اختلال پیشرونده و غیرقابل برگشت عملکرد کلیه است که منجر به تجمع مواد زائد و اختلال در تعادل مایعات و الکترولیت‌ها در بدن می‌شود. این بیماری می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر سلامت عمومی و کیفیت زندگی بیماران داشته باشد. یکی از جنبه‌های کمتر مورد توجه در CKD، تأثیر آن بر سلامت دهان و بروز علائم دهانی مختلف است. در این مقاله، بر اساس شواهد علمی، ارتباط بیماری مزمن کلیوی با سلامت دهان و علائم دهانی آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. 

۱. تأثیر بیماری مزمن کلیوی بر سلامت دهان  بیماران مبتلا به CKD در معرض خطر بالای مشکلات دهانی هستند که می‌تواند به دلایل زیر باشد: 

• کاهش عملکرد سیستم ایمنی: بیماران مبتلا به CKD، به ویژه در مراحل پیشرفته، سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند که آن‌ها را مستعد عفونت‌های دهانی می‌کند. 

• تغییر در ترکیب بزاق: در بیماران CKD، کاهش تولید بزاق و تغییر در ترکیب آن منجر به خشکی دهان (زروستومیا) می‌شود که خطر پوسیدگی دندان و عفونت‌های دهانی را افزایش می‌دهد. 

• استفاده از داروها: بسیاری از داروهای مورد استفاده در درمان CKD و بیماری‌های همراه آن (مانند داروهای ضد فشار خون و دیورتیک‌ها) می‌توانند باعث کاهش ترشح بزاق و تغییر در فلور میکروبی دهان شوند. 

• عدم دفع مواد زائد از بدن: افزایش سطح اوره در خون (اورمی) می‌تواند منجر به تغییرات دهانی مختلف شود، از جمله بوی بد دهان و التهاب مخاط. 

۲. علائم دهانی در بیماران مبتلا به CKD  مطالعات علمی نشان می‌دهند که بیماران CKD علائم متعددی در ناحیه دهان و دندان دارند که عبارتند از: 

۲.۱. خشکی دهان (زروستومیا)  بیش از ۶۰٪ بیماران CKD از خشکی دهان شکایت دارند. این مشکل می‌تواند منجر به: 

• افزایش خطر پوسیدگی دندان  • دشواری در بلع و صحبت کردن 

• تغییر در حس چشایی

۲.۲. بوی بد دهان (هالیتوزیس اورمیک)  افزایش سطح اوره در خون منجر به تولید آمونیاک در بزاق می‌شود که می‌تواند بوی بد دهان خاصی به نام “بوی اورمیک” ایجاد کند. 

۲.۳. تغییرات در مخاط دهان 

• التهاب و زخم‌های دهانی به دلیل اختلال در سیستم ایمنی

• مخاط رنگ‌پریده به دلیل کم‌خونی ناشی از CKD

• افزایش خونریزی لثه‌ای به دلیل تغییرات در پلاکت‌های خونی 

۲.۴. بیماری‌های پریودنتال (لثه‌ای)  مطالعات نشان داده‌اند که بیماری مزمن کلیوی با افزایش شیوع بیماری‌های لثه‌ای مرتبط است.

التهاب مزمن ناشی از CKD می‌تواند باعث تحلیل لثه، از دست رفتن استخوان و افزایش خطر از دست دادن دندان شود. 

۲.۵. هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه و تغییرات استخوانی فک  در مراحل پیشرفته CKD، هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه شایع است که می‌تواند باعث تغییرات استخوانی از جمله کاهش تراکم استخوان فک و افزایش خطر شکستگی‌های فکی شود.

۳. مدیریت سلامت دهان در بیماران CKD  به دلیل شیوع بالای مشکلات دهانی در بیماران CKD، مراقبت‌های دندانی منظم و رعایت بهداشت دهان و دندان ضروری است. برخی از راهکارهای توصیه‌شده عبارتند از:

• افزایش دفعات مراجعات دندانپزشکی: بیماران CKD باید تحت نظر دندانپزشک قرار بگیرند و هر ۳ تا ۶ ماه یک‌بار معاینه شوند.

• استفاده از دهان‌شویه‌های غیرالکلی و ژل‌های مرطوب‌کننده: برای کاهش خشکی دهان و حفظ رطوبت دهان.

• رعایت بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن با خمیردندان فلورایددار، استفاده از نخ دندان و دهان‌شویه‌های ضدباکتریایی.

• کنترل رژیم غذایی: کاهش مصرف قند و غذاهای اسیدی که می‌توانند باعث پوسیدگی دندان شوند.

• همکاری میان پزشک و دندانپزشک: دندانپزشکان باید از شرایط پزشکی بیمار آگاه باشند، به‌ویژه در مورد افرادی که تحت دیالیز قرار دارند یا داروهای خاصی مصرف می‌کنند. 

نتیجه‌گیری:

بیماری مزمن کلیوی نه‌تنها بر عملکرد کلیه بلکه بر سلامت دهان نیز تأثیر قابل توجهی دارد. علائم دهانی مانند خشکی دهان، بیماری‌های لثه‌ای، بوی بد دهان و تغییرات استخوانی فک، کیفیت زندگی بیماران را کاهش می‌دهد. مراقبت‌های پیشگیرانه و مراجعه منظم به دندانپزشک می‌تواند در کاهش عوارض دهانی CKD و بهبود سلامت عمومی بیماران مؤثر باشد.

/ انتهای پیام

بنیاد امور بیماریهای خاص

@cffsd