بیست و هفتم (27) اردیبهشت ماه، روز جهانی فشار خون

عنوان مقاله:  فشار خون و بیماری کلیوی

نویسنده : دکتر علی حسین افشار/ متخصص بیماریهای داخلی

فشار خون چیست ؟

فشار خون در واقع اندازه گیری فشار وارد بر دیواره ی سرخرگ های بدن شماست.

اعضا بدن شما برای زنده ماندن به اکسیژن نیاز دارند. اکسیژن بوسیله خون در سراسر بدن حمل شده  و در دسترس همه ی بافت های بدن قرار می گیرد. قلب با ضربان خود خون را به داخل رگ ها پمپ کرده و به جریان می اندازد. قلب در هر ضربان خود فشاری را ایجاد می کند که این فشار به شبکه ی عروقی بدن منتقل می شود. به خاطر بسپارید که فشار خون بالا میتواند سبب عوارض زیر شود:

1. حمله ی قلبی
2. نارسایی قلبی
3. سکته ی مغزی
4. نارسایی کلیوی
5. از دست دادن بینایی
6. کاهش حافظه
7. ناتوانی جنسی
8. بیماری های عروق محیطی

و بسیاری از عوارض دیگر ...

تشخیص فشار خون بالا چگونه صورت می گیرد؟

اگر در یک بار اندازه گیری فشار خون شما بالای حد طبیعی بود؛ پزشک شما در چند نوبت دیگر آن را اندازه گیری می کند یا به شما آموزش می دهد که در منزل فشار خون خود را اندازه گیری کنید و نتایج را به وی گزارش کنید (فشار خون در منزل در بیداری بالای 120/75 و در خواب بالای 135/85،بالا محسوب می شود).

یک بار بالا بودن فشار خون، لزوماً به معنای آن نیست که شما مبتلا به فشار خون هستید .

بهتر است از بیست سالگی در ویزیت های پزشکی روتینتان؛فشار خون شما توسط پزشکتان اندازه گیری شود و در غیر این صورت،اگر سالم هستید و فشار خون تان زیر 120/80 است، حداقل هر دو سال یک بار فشار خون خود را کنترل کنید .

عوامل خطر برای ابتلا به فشار خون بالا کدامند ؟

• سابقه خانوادگی فشار خون بالا
• افزایش سن
• جنسیت: فشار خون بالا در مردان نسبت به زنان شایع تر است .
• کم تحرکی
• تغذیه ی بد و نامناسب،بویژه تغذیه حاوی نمک زیاد
• چاقی و افزایش وزن
• نوشیدن الکل
• فشارهای روانی
• سیگار کشیدن و در معرض دود سیگار قرار گرفتن

 

تغییر الگوی زندگی ضروری است

 

چگونه میتوان از فشار خون بالا پیشگیری کرد ؟

• تغذیه مناسب و صحیح به ویژه با نمک کمتر داشته باشید.
• از انجام ورزش و فعالیت های فیزیکی مناسب و منظم،لذت ببرید .
• وزن مناسب خود را بدست آورده و حفظ کنید .
• فشارهای روانی را در زندگی خود کنترل و مدیریت کنید .
• سیگار و قلیان را ترک کنید .
• از مصرف زیاد نوشیدنی های الکلی بپرهیزید.
• داروهای تجویز شده توسط پزشکتان را به موقع و دقیق مصرف کنید .
• در استفاده از سونا و حمام آب داغ در وان،نکات ایمنی را بدانید .اگر پزشک شما را از انجام فعالیت های متوسط تا شدید، منع کرده است،شما باید در استفاده از سونا و حمام داغ،جانب احتیاط را رعایت کنید.تغییر الگوی زندگی ضروری است .

درمان فشار خون چگونه انجام میشود؟

فشار خون قابل درمان و کنترل است .مواردی که در قسمت پیشگیری بیان شده، جزء درمان فشار خون بالا نیز هست.درمان دارویی با تشخیص پزشک در برخی موارد ضروری و غیر قابل چشم پوشی است .گاهی نیاز به مصرف چند نوع دارو به صورت هم زمان وجود دارد .اغلب درمان دارویی در فشار خون بالای 140/90 آغاز می شود .

هدف از درمان فشار خون بالا،نگه داشتن فشار خون زیر 140/90 است.البته در بیماران دیابتی (بدون درگیری کلیوی) و افراد مبتلا به بیماریهای کلیوی و قلبی –عروقی و بیمارانی که عوامل خطر متعددی دارند؛فشار خون هدف زیر 130/80 است.

فشار خون و کلیه ها :

فشار خون بالا پس از دیابت دومین علت بروز نارسایی مزمن کلیه است .

فشار خون بالا در دراز مدت به عروق کلیه و سلول های گلومرول آسیب می رساند و در روند تدریجی بدون هیچ علامتی موجب نارسایی مزمن کلیه خواهد شد.

قربانیان نارسایی کلیوی بطور معمول تأثیرات فشار خون بالا در یک دوره 10 تا 15 ساله را بروز می دهند .

نوع دیگر نارسایی کلیوی حاد از بالا رفتن ناگهانی فشار خون رخ می دهد که در کلیه بیمار خونریزی ایجاد می کند و تخریب وسیع در بافت و عروق این عضو حیاتی را موجب می شود .

بیشترین سن بروز دیابت و فشار خون بالا30 تا 50 سال است و این امراض در جنس مرد بیشتر از زنان است و از این سنین کنترل سلامت کلیوی اهمیت ویژه دارد.

نارسایی مزمن کلیوی به معنای کاهش شدید عملکرد کلیه ها است و این عضو نمیتواند به دلیل تخریب وسیع سلول های کلیوی نقش محوری خود در در دفع مواد زاید بدن را انجام داده و تعادل آب و الکترولیت های بدن را ایجاد کند .

نارسایی حاد و مزمن کلیوی منجر به دیالیز  و پیوند کلیه می شود که هر دو علاوه بر رنج بسیار برای بیمار با هزینه های سنگین و از دست رفتن سال های عمر فرد همراه است .

بعضی از بیماریهای کلیه ممکن است باعث افزایش فشار خون بشوند اما عمدتا فشار خون بالاست که باعث بیماری کلیه می شود به علاوه فشار خون بالا سرعت از کار افتادن کلیه را در افرادی که به بیماری کلیه مبتلا هستند افزایش می دهد.

واحد های کاری کلیه (که نفرون نام دارد) سالها طول میکشد تا در اثر استرس ناشی از فشار خون بالا تحت تاثیر قرار بگیرند پزشک شما می تواند میزان آسیب دیدگی کلیه را به وسیله مقدار پروتئینی که از طریق ادرارتان دفع میشود ارزیابی کند همچنین پزشک با محاسبه سرعت فیلتراسیون گلومرولی یا GFR وضعیت کار کلیه های شما را تخمین می زند او این کار را به کمک یک آزمایش ساده خون انجام می دهد بیماری مزمن کلیه ناشی از فشار خون بالا علت اصلی نارسایی کلیه است به طوریکه فرد مبتلا به آن، برای ادامه زندگی به دیالیز یا پیوند کلیه احتیاج پیدا می کند اگر فشار خون کنترل شود شانس ایجاد بیماری مزمن کلیه و سایر عوارض ناشی از آن به طور قابل ملاحظه ای کاهش پیدا می کند .افرادی که فشار خون بالا دارند به شدت در معرض ابتلا به بیماری مزمن کلیه قرار دارند لذا ضرورت دارد که از نظر بیماری کلیه مورد بررسی قرار گیرند این بررسی باید شامل موارد ذیل باشد:

1. آزمایش ساده ای برای بررسی وجود پروتئین در ادرار: پروتئین یکی از عناصر مهم ساختمان بدن است به طور طبیعی نباید پروتئینی در ادرار وجود داشته باشد وقتی کلیه ها آسیب می بیند قادر نیستند پروتئین را جذب نموده و آن را در بدن نگه دارد در نتیجه پروتئین وارد ادرار می شود اگر طی چند هفته دو بار آزمایش شما از نظر وجود پروتئین در ادرار مثبت باشد آسیب دیدگی کلیه های شما تائید می شود این از علائم اولیه و زودرس بیماری کلیه است .
2. آزمایش خون برای اندازه گیری کراتینین: کراتینین ماده ای زائد است که در اثر فعالیت ماهیچه تولید می شود وقتی کلیه های شما خوب کار نمی کند کراتینین خونتان افزایش می یابد .میزان کراتینین برای محاسبه سرعت فیلتراسیون گلومری یا GFR به کار می رود، GFR به پزشک می گوید که وضعیت کار کلیه های شما چگونه است میزان GFR  کم باشد بدان معنی است که کلیه های شما خوب کار نمی کند لذا نمی توانند مواد زائد را از بدنتان دفع کنند .

با توجه به بی علامتی بیماری فشار خون و پیشروندگی نارسایی کلیه توصیه می شود تمامی افراد 30 سال به بالا هر شش ماه یک بار فشار خون خود را توسط پزشک چک کنند .

تمامی افراد بزرگسال باید سالانه با هدف پیشگیری از نارسایی کلیوی آزمایش ادرار بدهند و در صورت دفع پروتئین به پزشک متخصص کلیه مراجعه کنند و از نظر سلامت کلیوی و میزان اوره و کراتینین خون سنجش شوند.