چطور از نارسایی مزمن کلیه پیشگیری کنیم؟

عنوان مقاله: چطور از نارسایی مزمن کلیه پیشگیری کنیم؟

نگارنده: دکتر نرگس سادات زاهد

            فوق تخصص بیماری های کلیه و فشارخون

            عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشگی شهید بهشتی (دانشیار)

 

نارسایی مزمن کلیه کاهش پیشرونده کار کلیه است که پس از بروزقابل برگشت نبوده و  در طول سالها پیشرفت میکند ومتاسفانه  زمانی بیمار علائم بالینی پیدا میکند که کار کلیه حداقل 60 تا 70 درصد کاهش پیدا کرده باشد . کاهش کار کلیه در این زمان غیر قابل برگشت بوده و بیمار باید اماده درمان های جایگزین مثل همودیالیز و دیالیز صفاقی و پیوند کلیه شود.

بنابراین شناخت علل و عواملی که باعث ایجاد و پیشرفت  نارسایی کلیه میشوند،  اهمیت به سزایی دارد.

در بررسیهای اپیدمیولوژیک شایعترین علت نارسایی مزمن کلیه ابتدا دیابت و سپس پرفشاری خون است ، که مجموعا دو سوم علل نارسایی مزمن را تشکیل میدهند.

شایعترین علاعم بالینی نارسایی کلیه شامل:

• احتباس اب ونمک و بدنبال ان تورم پاها و ساق پا  بعلت عدم دفع ادرار است .
• عوارض قلبی عروقی وفشارخون که شایعترین علت مرگ و میر بیماران با نارسایی مزمن کلیه است .
• کاهش اشتها وتهوع و استفراغ بعلت تجمع اوره و مواد سمی است.
• در نهایت گیجی و منگی و کاهش سطح هوشیاری و کومای اورمیک است.
• خارش اورمیک و انقباض های عضلانی و ضعف عضلانی .
• بیحسی و گزگز اندام ها.
• کم خونی شدید و اختلالات استخوانی و اختلالات خونریزی دهنده .

 

راههای پیشگیری از نارسایی کلیه و پیشرفت ان :

1. کنترل دیابت : کنترل قند در دیابت نوع یک که وابسته به انسولین هستند قطعا از پیشرفت نارسایی کلیه و دفع البومین پیشگیری میکند. البته این ارتباط در تیپ دو کاملا ثابت نشده است . در توصیه های جدید توصیه شده که Hb1c کمتر از 7درصد باشد .بر اساس  شواهد جدید توصیه شده برای هر بیمار جداگانه تصمیم گیری شود .بطور مثال در سالمندان و بیمارانیکه سابقه افت قندبه طورمکرر دارند و بیماری های زمینه ایی متعدد دارند ، نیاز به کنترل شدید قند نیست.بر عکس در افراد جوان که سابقه افت قند و بیماری های زمینه ایی دیگر ندارند جهت پیشگیری ازعوارض درگیری های عروق کوچک مثل اعصاب محیطی و چشم و کلیه کنترل شدید قند توصیه میشود.
2. کنترل فشارخون :درمان فشارخون و روش های سالم تغذیه اثر مهمی در پیشگیری از نارسایی کلیه دارد.فشارخون هم میتواند عامل نارسایی کلیه باشد و هم ثانوی به ان ایجاد شده باشد.پرفشاری خون از عوامل مهم در پیشرفت نارسایی کلیه است.فشار خون قابل قبول ، در بیماران با نارسایی کلیه باید کمتر از 90/140 باشد.در مطالعات متعددی دیده شده که اگر فشار خون سیستولیک (حداکثر)در حد 120 میلیمترجیوه حفظ شود حوادث قلبی عروقی به میزان چشمگیری کم میشود و نارسایی قلب به میزان 25 درصد و مرگ ومیر کلی به میزان 27 درصد کم میشود.

در تمام افراد سالم و بیماران با نارسایی کلیه فشارخون بطور دوره ایی باید کنترل شود . روش توصیه شده این است که از نیم ساعت قبل قهوه نخورده باشند و سیگار نکشیده باشند.بیمار بر روی یک صندلی که پشت اش تکیه داشته باشد و دست در زاویه نود درجه روی دسته صندلی باشد ، قرار داشته باشد (دست در سطح قلب باشد).

بیمارحداقل 5 دقیقه قبل از گرفتن فشارخون استراحت کرده باشد .

سایز کاف فشارسنج مناسب باشد (3/2 دور بازو باشد).

 

دستگاه  فشارسنج استاندارد و کالیبره شده باشد از فشارسنج های اتوماتیک و یا دستی میتوان استفاده کرد.

در بیمارانی که در اثر استرس و اضطراب فشارخون شان بالا میرود ، و یا از پزشک و کادر پزشکی هراس دارند بهتر است از فشار سنج های اتومات استفاده شود .

 

در افراد با فشار خون کمتر از ۸۰/۱۲۰ توصیه میشود یکبار هر دوسال یکبار  فشارخون اندازه گیری شود وحداقل  یکبار در سال در افراد بالغ با فشارخون ۸۰-۸۹/۱۲۰-۱۳۹ باید کنترل شود.

 

3.کنترل وزن : افزایش وزن و چاقی از فاکتور های مهم در ایجاد و پیشرفت نارسایی کلیه است.بیمار باید تحت نظر متخصص تغذیه رژیم غذایی مناسب برای کاهش وزن را داشته باشدتا به وزن ایده ال برسد..

4.تغذیه متعادل و سالم.پرهیز از مصرف زیاد گوشت و  پروتئین های فن اوری شده،و به جای ان از میوه ها و سبزیجات تازه ، لبنیات کم چرب، محدودیت مصرف نمک در حد روزانه حداکثر 6 گرم باشد ، به جای نمک از ادویه جات میتوان استفاده کرد.استفاده از غلات و نان های با سبوس به جای نان سفید .

5.ورزش و تناسب اندام : ورزش بطور مرتب وبرنامه ریزی شده حتی در کسانی که اضافه وزن ندارند توصیه میشود.

6.پرهیز از سیگار و سایر فراورده های ان.

7.پرهیز از مسکن وداروهای با سمیت کلیوی.

8. مصرف فراوان مایعات بدون قند بخصوص قند های مصنوعی .

9.ازمایشات سالیانه  بخصوص در افراد با سابقه فامیلی نارسایی کلیه و دیالیز  مثل کلیه پلی کیستیک  فامیلی که در معرض خطر بالای نارسایی کلیه هستند و باید توسط سونوگرافی  و ازمایشات سالیانه تحت نظر متخصص داخلی یا کلیه پیگیری شوند.

10.تشخیص زودهنگام و درمان عفونت مجاری ادراری در کودکی ، شناسایی ناهنجاری های ساختمانی و مادرزادی ،رفلاکس یا برگشت ادرار از مثانه به کلیه در کودکان.

11.بررسی بیماری های پروستات مثل هاپیرتروفی  خوش خیم پروستات ، زیرا سهل انگاری و عدم توجه به علائم هشدار دهنده  موجب اسیب دائم به کلیه ها شود .

12. خواب مناسب ؛ 7 تا 8 ساعت خواب شبانه باعث تعادل هورمون ها و تنظیم مایعات بدن میشود.
13.پرهیز از مصرف الکل

کنترل همه عوامل فوق از ایجاد و پیشرفت نارسایی کلیه جلوگیری میکند.

بنیاد امور بیماری های خاص

@cffsd