خطر پس زدن در اعمال پیوند کلیه

نگارنده:

دکتر شهریار ناطق - جراح کلیه و مجاری ادراری و تناسلی و دارای بورد تخصصی در ارولوژی

مقدمه:

پیوند کلیه (Transplantation Renal) عبارت است از کارگذاشتن کلیه انسان از شخصی به شخص دیگر. در اغلب موارد در حین پیوند نیازی به خارج کردن کلیه های اصلی شخص نبوده و کلیه پیوندی در محلی متفاوت کاشته میشود.  یک پیوند موفق میتواند عمر فرد دریافت کننده را طولانی کند و کیفیت زندگی این فرد را بسیار بهبود ببخشد و از سوی دیگر بیمار از محدودیتهای دیالیز و از علایم افزایش اوره خون و کراتینین خالص میشود. نکته مثبت پیوند کلیه داشتن طول عمر بیشتر نسبت به بیماران دیالیزی و هم چنین محدودیت غذایی کمتر نسبت به بیماران دیالیزی است. پس از پیوند باید رژیم غذایی و سبک زندگی سالم را رعایت کرد. همچنین در شخص پیوندی به علت مصرف داروهای سرکوب کننده ایمنی، امکان عفونت و بعضی از انواع بدخیمی ها افزایش می یابد.

عوارض پیوند کلیه

 از عوارض پیوند کلیه میتوان به اختلال عملکرد کلیه پیوندی، خونریزی بعد از عمل، ترومبوزهای بعد از پیوند، تنگی شریان کلیوی و پس زدگی پیوند اشاره کرد. پس زدن پیوند مهمترین عارضه شخص گیرنده بوده که غالبا به علت ناسازگاری ژنتیک اتفاق میافتد. در واقع در صورتی که ناسازگاری ژنتیکی بین فرد اهداکننده و فرد گیرنده کلیه وجود داشته باشد، سیستم ایمنی فرد گیرنده، کلیه پیوندی را به عنوان بافت مهاجم شناسایی کرده و پیوند را پس میزند. معمولا پس زدن پیوند خود را به صورت یکی از علائم زیر نشان میدهد:

•  سفت شدن کلیه پیوندی
•  تب
•  تورم بدن
• افزایش وزن
• افزایش فشار خون
• کاهش ادرار
•  افزایش کراتینین خون

در صورتیکه پس زدن پیوند در روزهای اولیه پس از پیوند اتفاق بیافتد، کلیه پیوندی را خارج میکنند، اما در صورتی که پس زدن به صورت مزمن اتفاق بیافتد Chronic Rejection نیازی به خارج سازی کلیه پیوندی نبوده مگر اینکه کلیه پیوندی عفونی و شخص دچار تب و لرز شود.

مراقبت بعد از پیوند کلیه

قابل ذکر است که حداقل ۶ تا ۸ هفته بعد از عمل جراحی پیوند کلیه اجازه ندهید بیمار جسم سنگینی را بلند کند یا فعالیت بدنی شدید داشته باشد. مدت ۲ تا ۳ ماه بعد از عمل جراحی، بیمار نباید جسم سنگینتر از ۹ کیلوگرم را بلند کند و حداقل ۴ تا ۶ ماه بعد از جراحی نباید جسم سنگینتر از ۱۸ کیلو را بردارد.

شروع روابط جنسی ١ ماه پس از پیوند بلامانع است. اما در خانم ها تا یک سال پس از پیوند بارداری ممنوع است. هم چنین به دلیل احتمال انتقال داروهای پیوندی از طریق شیر مادر، شیر دادن به فرزند نیز ممنوع است. همچنین باید پس از پیوند کلیه از بستن کمربندهای تنگ خودداری کرد.  برای کاهش شانس پس زدن پیوند در شخص گیرنده از داروهای سرکوب کننده ایمنی استفاده شده و در نتیجه شانس عفونت و بعضی از انواع بدخیمی ها در آن شخص افزایش می یابد.  برای پیشگیری از عفونت، رعایت بهداشت محیط و بهداشت فردی بسیار حائز اهمیت است. همچنین شستن مکرر دستها برای پیشگیری از عفونتهای احتمالی بسیار حائز اهمیت است. در بانوان پیوندی توصیه به انجام پاپ اسمیر منظم جهت تشخیص به موقع سرطان دهانه رحم ضروری است.  

مراجعه فوری به پزشک

 بیمارانی که پیوند کلیه انجام داده اند باید توجه داشته باشند که در صورت بروز علائم زیر به پزشک مراجعه کنند:

•  اگر بیمار تب 37/3 درجه سانتیگراد و بالاتر دارد.
•  اگر علائمی مشابه بیماری آنفلوآنزا دارد.
• درد جدیدی در اطراف محل پیوند شروع شده است.
• افزایش وزن ناگهانی داشته یا طی ۲۴ ساعت ۱ کیلوگرم به وزنشان اضافه شده است.
•  (تجمع مایعات )آب آوردن در بدن یا اِدم و ورم دارند.  
• مقدار دفع ادرار به طور واضحی کم شده باشد.

 

بنیاد امور بیماری های خاص

@cffsd